Inleiding

Inleiding

Wijn speelt al duizenden jaren een belangrijke rol in de levens van mensen. 

In de Bijbel worden de begrippen wijn, wijnstok, wijngaard en aanverwante termen meer dan 400 maal gebruikt. Er wordt in de Bijbel grote waarde toegekend aan wijn. Het gebruik van wijn moet in die tijd zo’n gemeengoed zijn geweest dat het vergeleken kan worden met ons dagelijks gebruik van brood[1].

Het speelde zelfs zo’n centrale rol in de cultuur en religie dat er een levensgrote druivensculptuur bij de ingang van de tempel aanwezig was[2]. Ook is bekend dat er bij synagogen druivenornamenten aanwezig waren[3].

Omdat het gebruik van wijn bij een ieder bekend was, konden er aan de hand van wijn symbolische vergelijkingen gemaakt worden, omdat zowel de ontvanger als bedenker wisten waar ze over spraken. Vandaar dat in een groot aantal passages het edele sap werd gebruikt om gedachten en ideeën te onderbouwen of te verduidelijken. In vele verhalen in de Bijbel, variërend van de tijd van Noach tot aan die van Paulus komt de beschrijving en het gebruik van wijn terug.

Ook Jezus was met wijnbouw vertrouwd, hij wist het product wijn in zijn gelijkenissen te  betrekken.

Nergens in de Bijbel geeft Jezus af op matig gebruik van wijn[4]. Ook al werd hij door tegenstanders betiteld als zuiper en dronkaard (Math. 11:19). Jezus was zelfs zo vertrouwd met wijn dat hij het op de bruiloft te Kana gebruikte om te laten zien wie hij werkelijk was. Door het drinken van deze wijn ontvingen de bruiloftsgasten een heldere kijk op zichzelf en de wereld.

Om tradities, gebruiken en hun betekenissen in de huidige kerk op waarde te schatten en op juistheid te  beoordelen is het goed om de achtergronden en het gebruik van wijn in de joods-christelijke traditie te onderzoeken.

Mogelijk kunnen betrokkenen bij kerk en geloof door inzichten over wijn geholpen worden Bijbelteksten over wijn theologisch correct te interpreteren.

Indien er theologische uitspraken worden gekoppeld aan wijn of als er activiteiten voortvloeien uit het gebruik van wijn, dan is het mijns inziens noodzakelijk dat hoorders van de Bijbel kennis hebben van het product wijn in de oudheid. Ook is het van belang dat zij kennis en vaardigheden ontwikkelen om organoleptische omschrijvingen te geven van wijn rond het begin van onze jaartelling[5]. Dit om een helder beeld te kunnen schetsen van wijn in de joods-christelijke traditie. Het is dan ook noodzakelijk dat er onderzoek gedaan wordt naar de betekenis van wijn in de Bijbel.

Bij het bestuderen van het thema en het zoeken naar toepassingsmogelijkheden binnen de kerk, ontstond bij mij de mening dat de huidige leerhuisactiviteiten in kerken wel erg eenzijdig cognitief zijn ingericht. Wie een willekeurig Vorming en Toerustingsblad van een plaatselijke kerk openslaat ziet dat het gesprek over een Bijbels of religieus thema vaak plaats vindt vanuit een tekst of overdenking. Net als bij de theologie staat vaak enkel het geschreven woord op de voorgrond[6]. Deze houding van de theologie heeft er voor gezorgd dat het begerige oog, neus en mond in de kerk, in grote armoede verkeren. Kunnen geloof en kerk nog aansluiten op andere levensgebieden van mensen?[7] 

Graag wil ik je uitnodigen om met behulp van wijn met elkaar in gesprek te gaan over godsdienstig relevante onderwerpen.

[1] Wijn was in Israel een geliefde drank, het hoorde standaard bij maaltijd A. Bittlinger, Wein und Weinbau in der Bibel, Kindhausen 2002, p. 49

[2] In de Mishna zijn veel aanwijzingen over wijnbouw in Palestina. Ze spreekt van wijngaarden, wijndruiven, wijn en het gebruik daarvan. Het belang van de druif voor de cultuur wordt duidelijk door een massief gouden druif versierde ingang van de tempel. (Mishna, Midot III 8) In: A. Goor, Geschichte des Weines im Heiligen Land, Wiesbaden 1997, p. 6

[3] Dalman, Arbeit und Sitte in Palästina IV, Güthersloh 1935, p. 348

[4] Guthermuth, Wein und die Bibel. Freude ohne Grenzen, Wiesbaden 2005 p. 31

[5] Onder organoleptisch wordt verstaan, datgene wat men met de zintuigen (neus, oog, mond) kan waarnemen.

[6] Vergelijk een verwerkingsopdracht door Den Heyer & Schelling, Symbolen in de Bijbel, woorden en hun betekenis, Zoetermeer, 2000, p. 520. “We inventariseren wat (wijn, wijngaard, wijnstok) naar wie of wat verwijst. Alzo komen we allerlei aspecten van de wijnbouw-beelden op het spoor. Van hieruit kunnen we andere bijbelteksten ter sprake brengen”.

[7] Derksen, ‘Geloofsgesprek in groepen’, in: J. van Ark & H. de Roest(eds), De weg van de groep. Leidinggeven aan groepen in gemeente en parochie. Zoetermeer 2004, p. 34